Kościół Wang – Wizytówka Karpacza

Kościół Wang został zbudowany na przełomie XII i XIIIw. w południowej Norwegii, w miejscowości Vang, położonej nad jeziorem Vang. Stąd wywodzi się jego nazwa.

Jezioro Wang (norw. Vangsmjösi), położone na wysokości 466 m n.p.m., otoczone jest wysokimi górami. W XIX w. kościółek Wang okazał się za mały i wymagał kosztownej naprawy. Postanowiono go sprzedać. Pieniądze były potrzebne do spłaty pożyczki zaciągniętej na budowę nowej świątyni. Nietypową transakcją zainteresował się król Prus Fryderyk Wilhelm IV.

Za niezbyt wygórowaną dla królewskiego skarbca kwotę 427 Marek świątynia została sprzedana. Obiekt rozebrano na części i w 1841 r. przewieziono w skrzyniach statkiem do Szczecina, a następnie do Muzeum Królewskiego w Berlinie. Zainteresowała się nim wówczas hrabina Friederike Karoline von Reden, która oczarowana historią kościółka zaczęła usilnie zabiegać aby trafił on w Karkonosze. Ponieważ była dość bliską przyjaciółką króla, ten uległ jej namowom i wkrótce skrzynie z nietypowym ładunkiem trafiły do Karpacza.

Miejsce pod budowę kościoła dla tutejszej społeczności ewangelickiej ofiarował Christian Leopold von Schaffgotsch z Cieplic. 2 sierpnia 1842 r. król Fryderyk Wilhelm IV osobiście dokonał położenia kamienia węgielnego. Budowa nie odbywała się bez trudności. Kierujący budową pisał w kwietniu 1844 roku, że z Norwegii przewieziono tylko jedną piętnastą jego fragmentów. Brakujące części dorabiano w trakcie budowy na podstawie rysunków.

Dwa lata później, 28 lipca 1844 r., nastąpiło uroczyste otwarcie i poświęcenie kościoła przy udziale króla i jego małżonki, księcia holenderskiego Fryderyka i wielu innych znanych osobistości.

Kościół Wang został wzniesiony na wzór najlepszych przykładów skandynawskiego drewnianego budownictwa sakralnego i stanowi bezcenne dzieło dawnej sztuki nordyckiej. Świątynia wykonana jest z sosny norweskiej, która, nasycona żywicą, wykazuje niezwykłą trwałość. To konstrukcja słupowo - szkieletowa. Podstawą konstrukcji ściany jest rama utworzona ze słupów ustawionych pionowo oraz łączących je belek, dolnej i górnej. Rama stoi na kamiennym fundamencie. Pionowe wypełnienie deskowe, umieszczone w ramie, połączone jest techniką wpustów i piór, bez użycia gwoździ. Gwarantowało to szczelność ścian w przypadku, gdy deski kurczyły się lub rozciągały pod wpływem zmian klimatycznych.

Na portalu północnym znajduje się pismo runiczne. Runy były to znaki pisma zgłoskowego, używane w początkach naszej ery przez ludy Europy północnej i północno – zachodniej. Znaki te ryto przeważnie w kamieniu, metalu, kości i drewnie. Powstały prawdopodobnie poza obrębem kultury łacińskiej. Wzorowano je na alfabecie greckim lub łacińskim. Najdłużej, bo aż do XIX wieku, utrzymały się one wśród narodów skandynawskich jako pismo chłopskie i zdobnicze. Wyraz „run”, czyli tajemnica, miał oznaczać pismo tajemne. W Norwegii znajduje się mniej więcej 1.600 napisów runicznych. Pismo runiczne, znajdujące się na portalu w kościele Wang, było bardzo różnie tłumaczone, n.p.: Eindridi rzeźbił (portal) na chwałę św. Olafa” lub „Eindridi skaleczył mały palec syna św. Olafa dotkliwie.” Najprawdopodobniej napis ten brzmi: „Eindridi rzeźbił (portal), chudy palec, syn Olafa złego.” Zapis jest więc sygnaturką artystyczną. Rzeźbiarz, który stworzył ten portal, nazwał się Eindridi; nazywano go „chudopalcym” (z artystycznymi palcami?) i był synem pewnego złego Olafa.

Po obu stronach ołtarza wzniesionego w 1980 r. przez Ryszarda Zająca, stoją na postumentach dwa kandelabry. Przedstawiają one łabędzia jako symbol wierności i serce – symbol miłości. Świece na tych norweskich świecznikach są zapalane tylko podczas ślubów. Świątynia Wang znana jest szeroko jako kościół szczęśliwych małżeństw.

Chrzcielnica – barok dolnośląski – wykonana ok. 1740 r. pochodzi z rozebranego kościoła w Dziećmorowicach koło Wałbrzycha.

Ambona powstała z drewna przywiezionego z Norwegii. Świątynia otoczona jest krużgankiem, który służył jako izolacja przed zimnem, był miejscem pokuty. Tam też – dawniej – zostawiano broń i sieci.

Szczyty dachowe zdobią sterczyny – wypusty w kształcie otwartych smoczych paszcz, co upodabnia je do charakterystycznych dekoracji łodzi Wikingów.